We laten ons almaar vaker testen en krijgen daardoor vaker te horen dat we ziek zijn, of het misschien kunnen worden. Zo kun je levens redden, maar ook beschadigen, besluit de Nederlandse Raad Volksgezondheid & Samenleving (RVS) in een rapport. Bij ons wil het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) het debat daarover ook openen, schrijft De Standaard donderdag.

Laagdrempelige en steeds vroeger gestelde diagnoses en screenings veroorzaken onrust bij de patiënt, de kosten lopen op en de gepaste behandeling van patiënten met ernstigere klachten wordt uitgesteld, staat in het rapport. De individuele patiënt kan er wel baat bij hebben om vroegtijdig een diagnose te krijgen. Maar als je goed zoekt en veel test, vind je uiteindelijk bij iedereen iets afwijkends. En de maatschappij draagt de kosten.

Een voorbeeld is de diagnose 'prediabetes'. Diabetes type 2 is een ernstige ziekte en hoe vroeger je erbij bent, hoe minder kans op ernstige gevolgen. Dat zou je denken. Maar dat klopt niet altijd. Met de diagnose 'prediabetes' worden veel mensen onnodig patiënt, legt dokter Ann Van den Bruel uit. De directeur van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en hoogleraar huisartsgeneeskunde aan de KU Leuven houdt zich al twintig jaar bezig met 'diagnose-expansie', het verschijnsel waarbij steeds meer diagnoses worden gesteld, in een vroeger stadium en ook bij mildere symptomen.

Ze wijst erop dat de voordelen bij screenings niet altijd opwegen tegen de nadelen. "Het screeningsprogramma moet voldoen aan de nodige kwaliteitsvereisten", legt Van den Bruel uit. "Ik heb bijvoorbeeld een probleem met 'Euromelanoma', een initiatief waarbij dermatologen een week lang gratis screenen op melanomen. Maar het is nooit aangetoond dat dit een positief effect heeft. Het aantal diagnoses is uiteraard fel gestegen, want we vinden veel meer kleine, beginnende huidkankers. Toch blijft het aantal agressieve, gevorderde huidkankers stabiel. De screening levert dus niet veel op, terwijl de capaciteit bij dermatologen vermindert."

Van den Bruel roept zorgverleners op om verstandige keuzes te maken, te waken over de balans tussen voor- en nadelen. Zeker nu de technologische mogelijkheden toenemen. Beter omspringen met mensen en middelen is één zaak, daarnaast is het beter om te voorkomen dan te genezen.