Te veel medisch screenen maakt gezonde mensen ziek

We laten ons almaar vaker testen en krijgen daardoor vaker te horen dat we ziek zijn, of het misschien kunnen worden. Zo kun je levens redden, maar ook beschadigen, besluit de Nederlandse Raad Volksgezondheid & Samenleving (RVS) in een rapport. Bij ons wil het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) het debat daarover ook openen, schrijft De Standaard donderdag.

Laagdrempelige en steeds vroeger gestelde diagnoses en screenings veroorzaken onrust bij de patiënt, de kosten lopen op en de gepaste behandeling van patiënten met ernstigere klachten wordt uitgesteld, staat in het rapport. De individuele patiënt kan er wel baat bij hebben om vroegtijdig een diagnose te krijgen. Maar als je goed zoekt en veel test, vind je uiteindelijk bij iedereen iets afwijkends. En de maatschappij draagt de kosten.

Een voorbeeld is de diagnose 'prediabetes'. Diabetes type 2 is een ernstige ziekte en hoe vroeger je erbij bent, hoe minder kans op ernstige gevolgen. Dat zou je denken. Maar dat klopt niet altijd. Met de diagnose 'prediabetes' worden veel mensen onnodig patiënt, legt dokter Ann Van den Bruel uit. De directeur van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en hoogleraar huisartsgeneeskunde aan de KU Leuven houdt zich al twintig jaar bezig met 'diagnose-expansie', het verschijnsel waarbij steeds meer diagnoses worden gesteld, in een vroeger stadium en ook bij mildere symptomen.

Ze wijst erop dat de voordelen bij screenings niet altijd opwegen tegen de nadelen. "Het screeningsprogramma moet voldoen aan de nodige kwaliteitsvereisten", legt Van den Bruel uit. "Ik heb bijvoorbeeld een probleem met 'Euromelanoma', een initiatief waarbij dermatologen een week lang gratis screenen op melanomen. Maar het is nooit aangetoond dat dit een positief effect heeft. Het aantal diagnoses is uiteraard fel gestegen, want we vinden veel meer kleine, beginnende huidkankers. Toch blijft het aantal agressieve, gevorderde huidkankers stabiel. De screening levert dus niet veel op, terwijl de capaciteit bij dermatologen vermindert."

Van den Bruel roept zorgverleners op om verstandige keuzes te maken, te waken over de balans tussen voor- en nadelen. Zeker nu de technologische mogelijkheden toenemen. Beter omspringen met mensen en middelen is één zaak, daarnaast is het beter om te voorkomen dan te genezen.

U wil op dit artikel reageren ?

Toegang tot alle functionaliteiten is gereserveerd voor professionele zorgverleners.

Indien u een professionele zorgverlener bent, dient u zich aan te melden of u gratis te registreren om volledige toegang te krijgen tot deze inhoud.
Bent u journalist of wenst u ons te informeren, schrijf ons dan op redactie@rmnet.be.

Laatste reacties

  • Guy STORME

    08 mei 2025

    Misschien moet de literatuur van screening van gerandomisserde studies aangehaald worden die slechts voor sigmoidoscopy een significant voordeel aangeeft. Voor andere organen en testen geen enkel voordeel (1). Als bvb voor borstkanker screening we overdonderd worden met steeds meer en meer publicaties die allen hetzelfde zeggen, maar dat zelfonderzoek aangeleerd aan de vrouw na 25 jaar identiek overlijden brengt met minder ingrepen en stress (2) wordt in alle talen verzwegen.
    Bovendien kan veel geld gespaard worden daar tussen 2000 en 2019 ondanks 76 nieuwe moleculen die 3,5x duurder ijn de relative overleving bij borstcarcinoom gelijk blijft (3).
    Echter komt dit allemaal niet aan bod ondanks de minister en zijn kabinet ervan op de hoogte werden gebracht in september 2013.. Wordt de medische industrie een hand boven het hoofd gehouden?

    (1)Bretthauer, M.; Wieszczy, P.; Løberg, M.; Kaminski, M.; Werner, T.F.; Helsingen, M.; Mori, Y.; Holme, Ø.; Adami, H.O.; Kalager, M. Estimated Lifetime Gained with Cancer Screening Tests a Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. JAMA Intern. Med. 2023,183, 1196–1203.
    (2)Anthony B Miller et al BMJ 2014;348:g366 doi: 10.1136/bmj.g366 (Published 11 February 2014)
    (3) Storme G Are We Losing the Final Fight against Cancer? Cancers 2024, 16, 421. https://
    doi.org/10.3390/cancers16020421