Het ziet er naar uit dat minister Vandenbroucke een nieuwe vorm van druk uitoefent op de artsensyndicaten. De kans lijkt reëel dat het nieuwe conventiemodel dat hij in 2026 wil introduceren de financiering van de artsensyndicaten koppelt aan het percentage artsen dat zich conventioneert. Hoe minder artsen tot het akkoord toetreden, hoe minder werkingsmiddelen voor de artsensyndicaten. 

Wordt de financiering van representatieve artsenverenigingen vanaf 2026 deels gekoppeld aan het aandeel geconventioneerde artsen binnen de beroepsgroep? Uit nota’s van het Verzekeringscomité blijkt dat die koppeling al realiteit is of dat snel zal worden voor de professionele organisaties van andere zorgberoepen zoals kinesisten, apothekers, vroedvrouwen, logopedisten en orthopedisch technologen. 

Een gelijkaardige Riziv-nota voor de financiering van de artsenorganisaties is nog niet beschikbaar. Maar alles wijst erop dat het voor de artsenorganisaties dezelfde richting zal opgaan. Er is om te beginnen het regeerakkoord met deze opvallende passage :"De representatieve organisaties van de zorgverleners worden geresponsabiliseerd om hun leden aan te zetten tot conventionering."  

Maar er is meer: Medi-Sfeer vernam dat de artsensyndicaten op het kabinet Vandenbroucke inmiddels de duidelijke boodschap kregen dat ook hun financiering in het nieuwe conventiemodel vanaf volgend jaar afhankelijk zal worden gemaakt van het percentage geconventioneerde artsen. 

Momenteel krijgen de drie representatieve artsensyndicaten AADM, het Kartel en Bvas een basisbedrag dat gelijk is voor alle drie de syndicaten. Dat basisbedrag wordt aangevuld met een variabele subsidie die wordt berekend op basis van het aantal geldig uitgebrachte stemmen bij de medische verkiezingen. Wie meer stemmen behaalt, krijgt meer subsidies, is de logica. 

Maar in het nieuwe model waar Vandenbroucke op aanstuurt, zou er voor het variabele deel van de subsidie naast het aantal behaalde stemmen een tweede criterium bij komen: ook het percentage geconventioneerde artsen zal mee in rekening gebracht worden. Als Vandenbroucke zijn slag thuishaalt, wordt expliciet de verantwoordelijkheid gelegd bij de artsensyndicaten en andere koepels om hun leden te overtuigen zich te houden aan de officiële Riziv-tarieven. 

Afgedwongen loyauteit?

Het spreekt voor zich dat Vandenbroucke die maatregel kan verkopen als een incentive om artsen aan te zetten zich te conventioneren en om het vertrouwen in conventies te herstellen. Het regeerakkoord zegt ook nadrukkelijk dat het verschil tussen geconventioneerden en niet-geconventioneerden groter moet worden. 

Maar wat op papier een incentive lijkt, zal voor de artsensyndicaten eerder voelen als een afgedwongen loyaliteitscontract. Het komt erop neer dat ze financieel in het gareel geduwd worden. Als de artsensyndicaten er niet in slagen dit scenario af te wenden, wat blijft er dan nog over van hun rol als onafhankelijke belangenverdediger? 

Kunnen ze nog vrij hun standpunten bepalen, als hun overheidsfinanciering afhangt van de mate waarin ze de overheidslijn volgen? Die vragen raken aan de kern van wat het betekent om een representatieve organisatie te zijn. Het risico is reëel dat ze herleid worden tot uitvoeringsorganen van beleid in plaats van kritische gesprekspartners.