Voor het derde jaar op rij is het aantal personen onder de armoededrempel in Vlaanderen gestagneerd. Dat blijkt uit de Armoedebarometer 2024, die Decenniumdoelen donderdag voorstelde, een platform van armoedeorganisaties, vakbonden, ziekenfondsen en het Vlaamse middenveld. Om de stagnerende armoede te bestrijden, willen de organisaties onder meer het Groeipakket automatisch indexeren.
De Armoedebarometer meet de evolutie van de armoede in Vlaanderen. Hij bestaat uit verschillende dimensies: gezondheid, inkomen, arbeid, wonen, onderwijs en samenleven. Uit de analyse blijkt dat het armoedecijfer vorig jaar in Vlaanderen niet verbeterd is.
Vorig jaar leefden ongeveer 520.000 Vlamingen (7,8 procent) onder de armoededrempel. Het risico op armoede is het grootst bij alleenstaande ouders, eenpersoonshuishoudens en oudere koppels. Een derde van de mensen in armoede is werkloos. Ook huurders, kortgeschoolden en mensen geboren buiten de Europese Unie komen vaker terug in de armoedecijfers.
De armoededrempel, licht gestegen door de inflatie, bedraagt nu 1.450 euro per maand voor een alleenstaande. Voor een gezin met twee volwassenen en twee kinderen is dat 3.045 euro. Opvallend is wel dat de armoedekloof vorig jaar sterk is gedaald. De inkomens van mensen onder de armoededrempel zijn dus verhoogd in vergelijking met de jaren ervoor. Het armoederisico is vorig jaar ook licht gedaald (bijna een procentpunt tot 12,3 procent) tegenover 2022.
Ondanks die positieve indicaties blijven armoedeorganisaties ongerust, onder meer over de stijgende voedselprijzen. Zo bezochten vorig jaar in totaal bijna 214.000 mensen een van de lokale voedselbanken, een stijging met 2 procent ten opzichte van 2022. Ook de sociale dienstverlening (kinderopvang, mobiliteit, sociale huisvesting...) wordt volgens de organisaties steeds moeilijker toegankelijk, vooral voor mensen in de kwetsbaarste situaties.
Om de Europese armoededoelstellingen te halen, hebben de organisaties twaalf beleidsvoorstellen geformuleerd. Ze vragen bijvoorbeeld een gerichte verhoging van de sociale toeslagen en een automatische en volledige indexering van het Groeipakket. Ook het sociaal energietarief moet volgens Decenniumdoelen worden uitgebreid en automatisch worden toegekend voor de 20 procent laagste inkomens.
Daarnaast vragen de armoedeorganisaties alle sociale uitkeringen boven de Europese armoedegrens te tillen en meer te investeren in sociale huisvesting. De partners vragen een bindende beleidsdoelstelling van 14 procent sociale woningen (20 procent in stedelijke context), met specifieke aandacht voor energie-efficiëntie. De organisaties vinden ook dat de huurpremie automatisch moet worden toegekend aan iedereen die een jaar op de wachtlijst staat.
Decenniumdoelen pleit ook voor een maximumfactuur in het secundair onderwijs en maatregelen om de kosten in het basisonderwijs te doen dalen. Op het vlak van gezondheid vragen de organisaties een verdere verfijning van het systeem van de maximumfactuur en een bredere en veralgemeende toepassing van de derdebetalersregeling.
Die voorstellen gaan volgens de armoedeorganisaties hand in hand met fiscale rechtvaardigheid, die ook de vermogens eerlijk belast. "Onze sociale zekerheid, onze openbare diensten, onze collectieve infrastructuur, ze zijn allemaal afhankelijk van belastinginkomsten", klinkt het. "Belastingen kunnen de ongelijkheid terugdringen en armoede structureel aanpakken. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen."
