Er is een malaise bij de huisartsen. Ouderen denken aan afhaken. Er is veel burn-out, zelfs al bij de HAIO’s. Burn-out komt omdat ons handelen niet meer in overeenstemming is met onszelf of met onze aspiraties. Men heeft hiervoor zelfs al een remedie uitgewerkt: dokters voor dokters. Maar aan de oorzaak doet men niets.

Een vaak aangehaalde oorzaak voor de malaise is de gedwongen computerisering. (=1) Van ieder huisarts wordt verwacht dat hij een computerdeskundige is, en dat alles perfect functioneert. Maar de software is niet op punt. Men noemt dat vergoelijkend; “kinderziektjes.” Wij zijn frontsoldaten zonder logistiek. Ook kinderziekten kunnen dodelijk zijn.

Maar er is meer aan de hand. Een veel belangrijker reden is de evolutie van “de structuur" van de geneeskunde. Onze corebusiness als huisarts is consultaties doen; diagnose stellen en behandelingen voorschrijven. Deze corebusiness, deze aspiratie wordt aangetast door allerhande regelneverij (=2) van boven uit. (En daar is de computerij er eentje van.) 

Er is ook systematische ondermijning (=3) van de kennis of waarde van de huisarts. “De huisarts kent niets van depressie!” En een paar weken later; “De huisarts schrijft te veel antidepressiva voor!” Recenter, onze minister; “De huisarts schrijft te veel slaappillen voor.” Altijd dat negatieve daglicht. De werkelijkheid is; de patiënt eist te veel slaappillen. En in ons systeem is de patiënt baas, en niemand anders. De huisarts als “verbruiksgoed” aan 1 €. Responsabilisering van de patiënt…laat me lachen. Egoïsme, egocentrisme, eigen voordeel, eigen belang… eigen buik eerst.

De overheid zal het functioneren van de huisartsen optimaliseren. Er worden allerhande dure structuren opgericht die de huisarts zullen bijsturen. Mensen die geen arts-patiënt-relatie hebben zullen zeggen hoe de arts zal moeten functioneren… Een bediende van de mutualiteit bepaalt of een patiënt recht heeft op een Bf. De apotheker kan rommelen in medicatielijsten, met de gekende problemen. Straks zal de patiënt bepalen wat er in zijn dossier mag staan. Maar de huisarts blijft verantwoordelijk voor alles wat fout loopt; de zondebokfunctie! Hij is de werkende basis, die van alle kanten wordt belaagd. Dit is op de duur niet werkbaar; ons handelen is niet meer in overeenstemming met onszelf. Dit wordt frustratie en burn-out. De overheid werkt aan een robotisering (=4) van de huisarts. Maar huisartsen zijn geen robotten, en patiënten zijn ook geen robotten. 

Er komt een bijkomende frustratie; om mee te kunnen draaien in al die met overheidsgeld gesubsidieerde structuren zal de huisarts een ernstige financiële bijdrage (=5) moeten leveren. En later zal de overheid pronken met; “Kijk eens wat wij allemaal gerealiseerd hebben.” Pluimen op de hoed van… korte termijnpolitici. Nutteloze structuren die naderhand continu hun eigen belang zullen bewijzen, om verder hun subsidies te krijgen. In de stad Brussel begint men het nu te begrijpen; en daar zullen nog meer lijken uit de kast vallen. 

Deze gang van zaken is totaal contraproductief en wekt de burn-out in de hand. Ik verwijs naar Ricardo Semler, een Braziliaans topondernemer. In zijn tanend conglomeraat van bedrijven hanteert hij nu zo weinig mogelijk regels, zo weinig mogelijk managers en een maximale autonomie aan de werkende basis. Zijn tanend conglomeraat is terug een bloeiend bedrijf geworden. De huisartsen zijn de werkende basis die een maatgeneeskunde kunnen bieden aan de patiënt. Zij zijn het die rekening houdend met de patiënt zelf én zijn context de juiste goedkope hulp kunnen bieden. Men is nu het functioneren van de huisarts, als autonome werkende cel van de geneeskunde aan het ondergraven. De gevolgen hiervan zijn gekend; ontmoediging en burn-out. Je bepaalt toch ook niet in een reglement, regeltjes en aanbevelingen hoe een kip een ei moet leggen. Laat iemand die goed zijn werk doet, - en de Belg is tevreden over zijn huisarts,- op zijn manier en in zijn diversiteit verder functioneren. 

Frank Vanmassenhove pakte de federale overheidsdienst sociale zekerheid aan. Hij smeet de overgrote meerderheid van de managers buiten. Hij liet iedereen werken op de manier waarop hij zelf wou en behaalde betere resultaten dan ooit tevoren. In 2007 kreeg hij de titel van “overheidsmanager van het jaar.”

Het is hoog tijd dat nutteloze structuren worden afgebouwd. In de geneeskunde liggen de plannen anders; nog meer structuren, meer regelneverij, meer controle, meer rapporten allerhande…

Er zijn al symptomen van deze malaise. Wil de overheid deze symptomen herkennen en er iets aan doen? Mag de huisarts, die al onder druk staat vanwege de eisende patiënt, toch nog zijn eigen regie voeren van zijn leven? Kiest de overheid naderhand voor oplapwerk en een symptomatische therapie van deze kanker onder de vorm van dokters voor dokters…? 

Een goede huisarts is een huisarts die plezier vindt in zijn werk! Het plezier raakt zoek. De frustratie neemt toe. Hoe lang nog zullen de huisartsen deze evolutie verdragen. Komt er geen gemeenschappelijk verzet? Of moet er maar een burn-out-epidemie ontstaan?