Voor sportblessures lijkt het gebruik van ijs alleen zinvol voor kortdurende pijnverlichting direct na het incident. Op herstel heeft het geen positief en mogelijk zelfs een remmend effect. IJsbaden kunnen op korte termijn stress en slaap beïnvloeden, maar de wetenschappelijke onderbouwing is zwak, de effecten beperkt en vaak van korte duur. Hoogwaardig onderzoek naar langetermijneffecten ontbreekt.
Lang gold ijs als standaardbehandeling bij sportblessures volgens het RICE-principe (Rust, IJs, Compressie, Elevatie). Maar steeds meer sportartsen trekken dit in twijfel. Dr. Gianni Faelens en collega Tom Teulingkx stellen dat ijs leggen op een blessure zoals een verzwikte enkel het natuurlijke herstelproces juist verstoort, meldt Het Belang van Limburg in zijn rubriek ‘FactCheck’. Ontsteking is essentieel voor herstel: het helpt beschadigd weefsel opruimen en stimuleert regeneratie. Door ijs te gebruiken, vernauwen bloedvaten en neemt de zwelling tijdelijk af, maar geneest men niet sneller — mogelijk zelfs trager.
Het gebruik van ijs kan in de eerste uren na een blessure nuttig zijn om pijn tijdelijk te verlichten, maar het heeft geen bewezen effect op snellere genezing. Integendeel, dierproeven suggereren dat het weefselherstel wordt belemmerd. Ook andere RICE-componenten, zoals volledige rust, worden in twijfel getrokken: gecontroleerd bewegen blijkt effectiever. Bewijs voor compressie en elevatie is beperkt en louter gericht op het verminderen van zwelling.
IJsbadentrend onder de loep
Naast ijs bij blessures zijn ijsbaden momenteel razend populair. Mensen dompelen zich massaal onder in koud water voor veronderstelde gezondheidsvoordelen. Maar hoe wetenschappelijk onderbouwd is deze trend? Een recente meta-analyse in PLOS ONE onderzocht elf studies met in totaal 3177 deelnemers. De effecten blijken gemengd en vaak slechts tijdelijk of anekdotisch.
De enige grote studie (met ruim 3000 deelnemers) toonde 29% minder zelfgerapporteerd ziekteverzuim na 30 dagen koud douchen, maar het verschil in feitelijk geregistreerde ziektedagen was niet significant. Andere studies zijn kleinschalig (6–20 deelnemers) en heterogeen, wat betrouwbare conclusies bemoeilijkt.
Mogelijke effecten van ijsbaden:
Stressreductie: vier studies toonden aan dat stress twaalf uur na een ijsbad significant verminderde (Standardised Mean Difference ,SMD: -1,00; bewijsniveau B).
Ontstekingsmarkers: twee studies toonden een toename van ontstekingsmarkers zoals cytokinen vlak na het ijsbad (SMD: 1,03 en 1,26; bewijsniveau B).
Slaapkwaliteit: één kleine Australische studie rapporteerde verbeterde slaap na vijf dagen ijsbaden, al werd dit voorafgegaan door warmteblootstelling.
Immuunsysteem: twee studies vonden geen significant effect op immunologische parameters.
Volgens onderzoeker Tara Cain (Universiteit Zuid-Australië) veroorzaakt koude een acute activatie van het sympathisch zenuwstelsel, gevolgd door parasympathische compensatie. De reactie op kou verschilt afhankelijk van duur en intensiteit: kortdurende blootstelling (<10 min) activeert het sympathisch systeem, langere sessies zouden adaptatie kunnen bevorderen.
Ook eerder al meldde De Specialist een studie die het nut van ijsbaden na een inspanning in twijfel trok.
