De "covid-19 barometer voor de eerstelijnszorg" nam de polsslag van de eerstelijnszorg tijdens de epidemie. Deze nationale monitoring is gebaseerd op dagelijkse online vragenlijsten die door verschillende beroepsgroepen worden ingevuld. Nederlandstalige huisartsen ondervonden iets minder capaciteitsproblemen dan hun Franstalige collega's.

Dit instrument dat tot stand kwam met de medewerking van Sciensano,  Centrum HA-geneeskunde Vakgroep Eliza UA en de UGent, zal aan het begin van het nieuwe schooljaar weer in gebruik worden genomen, wanneer het in theorie in de emd’s wordt geïntegreerd.

Wat kunnen we leren van de evaluatie van de periode van 19 maart tot 28 mei voor de Nederlandstalige huisartsen? We hebben om te beginnen te maken met een zeer representatieve staalname: Voor Vlaanderen namen niet minder dan 2.415 praktijken en 6.896 huisartsen deel.

Het Franstalige landsgedeelte was minder vertegenwoordigd. Voor Brussel waren er dat resp. 358 en 1.018. Voor Wallonië namen 1.022 praktijken deel die respectievelijk 2.335 artsen vertegenwoordigden.

Gedetailleerde grafische opvolging

De dagelijkse deelname piekte samen met de epidemie. Ze lag dus het hoogst einde maart, begin april, om nadien geleidelijk te dalen.

Tegelijk was er een grote groep trouwe praktijken. Bijna een op de vijf praktijken nam minstens 40% van de weekdagen deel. Dat vertaalt zich naar meer dan 500 regelmatig deelnemende praktijken. Opvallend ook de sterke deelname in het fors getroffen Sint-Truiden/Haspengouw. De barometer slaagt erin de epidemie op te volgen met een hoge dekkingsgraad (in sommige eerstelijnszones bijna 50%) en op een gedetailleerd geografisch niveau.

De restricties voor niet-dringende zorg sinds 14 maart hadden een zichtbare impact op consultaties. Op de piek van de epidemie was het aantal consultaties lager en verliepen ze hoofdzakelijk telefonisch. Vanaf 4 mei werden de restricties versoepeld en nam het aandeel fysieke consultaties duidelijk toe.

Tijdens de epidemie nam het aantal consultaties voor respiratoire klachten af vanaf eind maart.

Doorverwijzingen naar triageposten

De piek aan doorverwijzingen naar triageposten werd reeds bereikt vóór de start van de barometer en vóór de piek van nieuwe hospitalisaties. Vanaf 4 mei zien we de invloed van een gewijzigde teststrategie: testen in triageposten voor alle vermoedelijke gevallen van covid-19. Dat leverde een overduidelijke trendbreuk en een nieuwe piek op.

De piek aan doorverwijzingen naar spoed voor vermoeden van covid-19 volgde die van nieuwe hospitalisaties. In de staart van de epidemie bleef het aantal doorverwijzingen naar spoed echter vrij hoog, terwijl het aantal nieuwe hospitalisaties al sterk afgenomen was.

Werkdruk en capaciteitsproblemen

De werkdruk voor de huisartsen nam af na de piek (tot midden april) maar begon terug te stijgen zodra de volledige heropening van de huisartsenpraktijken plaatsvond, om eind mei in 70% van de praktijken weer te spreken van een ‘normale’ of ‘verhoogde’ activiteit.

Bij de meeste Nederlandstalige huisartsen verliep alles naar behoren wat de capaciteit betreft, zij het dat het iets moeilijker liep in aanloop naar de piek eind maart en de periode van verhoogde testen vanaf 20 april. De Franstalige huisartsen hadden het moeilijker om alles te bolwerken. Niet alle essentiële taken konden kwaliteitsvol worden vervuld omdat de capaciteit aan het plafond zat, maar zelfs in het begin en voor de piek gaf 60% van de praktijken aan dat ze ‘behoorlijk’ functioneerden.

Betere zichtbaarheid van de 1e lijn

Sinds juni is de periodiciteit van de barometer teruggeschroefd naar wekelijks. De volgende opmerkelijke mijlpaal is het begin van het nieuwe schooljaar, "als het aantal luchtweginfecties weer zal toenemen".

Daarom wordt vanaf juli een verfijnde versie van de barometer gelanceerd. Die zou eind september in alle emd's moeten zijn geïntegreerd. "Het doel is om representatieve cijfers te verkrijgen voor +/- 20% van de bevolking. "Volgens de auteurs zullen de cijfers van deze Barometer 2.0 worden opgenomen in de dagelijkse rapporten van Sciensano "zodat de eerste lijn een plaats krijgt in de monitoring van deze pandemie.”

> Lees ook: Sterke hervatting consulten na versoepeling