Arts in Nood gaf op vraag van MediSfeer en De Specialist de recentste stand van zaken mee over agressie tegen artsen. In totaal beschikt de organisatie nu over 258 klachten sinds die konden worden ingediend goed vier jaar geleden. Dat betekent 1 klacht om de vijf dagen en het is uiteraard maar het topje van de ijsberg.

Opvallend is wel dat het overgrote deel van de klachten van Nederlandstaligen komt (193). Franstaligen zijn sowieso minder meldingsbereid, dat is bekend. Het lijkt er verder op dat dit meer taboe is beneden de taalgrens. Verbale agressie (53%) komt het meest voor, gevolgd door psychologische (27%) en fysieke (17%). Van seksuele agressie is slechts in 2% van de meldingen sprake. Sommige categorieën overlappen elkaar natuurlijk.

Het is zo klaar als pompwater dat huisartsen de meeste klachten melden (84%). Zij staan letterlijk ook in de frontlinie als het op conflicten aankomt. De klachten van specialisten komen ver achterop (13%). Een aparte categorie werd gemaakt voor haio’s die relatief veel aan de klaagmuur staan met 11 gevallen en dan, onvermijdelijk want altijd in een sfeer van potentiële conflicten opererend: de controleartsen (6).

In welke setting situeren zich de alarmsignalen bij Arts in Nood? De verschillen tussen groepspraktijken (45%) en solo (34%) zijn niet zo groot. Een stuk verderop volgen het  ziekenhuis/gezondheidscentrum ( 16%). De consultatieruimte scoort verreweg het hoogst (54%), gevolgd door het huis van de patiënt (16%). Vaak gaat het om verbaal agressieve telefoontjes (16%).

We weten dat de dader meestal een gekende patiënt is, wat ook uit deze gegevens blijkt (52%). Een ‘vreemde’ die nog ongekend is als patiënt (28%) en een andere dan patiënt (18%) vervolledigen de top-3. Patiënten met een psychiatrisch verleden gaan al eens sneller over de schreef (18%).

Oorzaken en gevolgen

De eeuwige vraag: wat ligt ten grondslag aan de agressie? In eerste instantie is dat het verzoek van de patiënt om een niet-conform attest of voorschrift (29%). Een dergelijk formulier weigeren houdt blijkbaar aardig wat risico’s in. Dat de politiek artsen opscheept met de plicht om allerhande attesten voor te schrijven om haar verantwoordelijkheid e ontlopen, doet daar geen deugd aan. Een van de laatste memorabele beslissingen was bijvoorbeeld dat artsen moesten attesteren of patiënten een jachtgeweer mochten gebruiken…

Daarna wordt wat algemeen ‘niet tevreden zijn over de tussenkomst van de arts’ (22%) aangestipt.

Gratuit geweld komt helaas ook relatief vaak voor. Dat duidt u aan als ‘geen echte aanleiding (13%).

Patiënten onder invloed vormen een kleine minderheid (5%) en ook een discussie over erelonen wordt zelden gesignaleerd: slechts 9 gevallen.

Wie een agressiegeval meemaakt, draagt dat niet zelden lang met zich mee. De meesten voelen dit aan als een ‘bedreiging van de persoonlijke integriteit’ (65%) en psychologische stress en/of angst (25%) duiken op, al dan niet voor langere tijd. Soms gaat de agressie gepaard met materiële schade ( 10%) of lichamelijk letsel (8%).

Deze data zijn hopelijk een aanleiding om de problemen nog meer bij de wortel aan te pakken, kwestie van onder meer burn-outs te vermijden. Voor een proefproject strijd tegen burn-out heeft deze regering alvast een potje van 205.000 euro voorzien in 2021.

> Lees ook: hoe reageren tegen huisarts-superbesmetter?