Hoewel huisartsen massaal antibiotica voorschrijven bij lageluchtweginfecties, werken die slechts bij één op de vijf patiënten. Dat blijkt uit een Europees onderzoek onder leiding van de UAntwerpen. "Bijna de helft van de lageluchtweginfecties heeft een virale oorzaak, en antibiotica werken niet tegen virussen."

Zestien huisartsenonderzoeksnetwerken in dertien Europese landen onderzochten 3.104 volwassen patiënten, over drie opeenvolgende winterperiodes. Bij deze patiënten werden stalen genomen op de dag van consultatie en vier weken later. In het laboratorium Microbiologie van de UA werden die stalen onderzocht.

Bij slechts 21 procent van de patiënten werd één van de klassieke bacteriën gevonden. De belangrijkste bacteriële verwekker, de pneumokok, kwam terug bij vijf procent. Aangezien pneumokokken in Europa weinig resistent zijn tegen minder schadelijke "smalspectrum" antibiotica als amoxicilline, krijgen deze de voorkeur als het gebruik van antibiotica écht nodig blijkt.

Veel couranter was echter een virale oorzaak: bijna 50 procent van de patiënten kreeg de infectie door een virus. "Antibiotica zijn niet werkzaam tegen virussen, en hoeven in de meerderheid van de gevallen dus niet voorgeschreven te worden", zegt Griet Ieven van het Vaccin en Infectieziekten Instituut van de UA. "Hoogstens één op vijf patiënten heeft potentieel baat bij een behandeling met antibiotica: indien antibiotica toch nodig zijn kunnen best smalspectrumantibiotica worden voorgeschreven."

Collega Samuel Coenen licht toe: "Hoewel het in de dagelijkse huisartsenpraktijk moeilijk blijft om virale van bacteriële infecties te onderscheiden, toonde eerder onderzoek bij dezelfde patiënten al aan dat de voordelen van een behandeling met antibiotica niet opwegen tegen de nadelen. Worden toch antibiotica voorgeschreven, dan bevelen de Belgische richtlijnen terecht amoxicilline aan."

Volgens professor Herman Goossens (UA), die het onderzoek leidde, is ons land nog steeds een van de koplopers van antibioticagebruik in de eerste lijn. "Op basis van de meest recente cijfers van het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) zijn wij zijn nog steeds de Europese kampioen van het chinolone (breedspectrumantibiotica) gebruik voor de behandeling van lageluchtweginfecties. Er zal meer nodig zijn dan onze jaarlijkse campagnes om dit te stoppen."