Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals antidepressiva en antibiotica, is zorgwekkend. Dat staat in het rapport over de performantie van het Belgische gezondheidssysteem, gepubliceerd door het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE).

Het uitgebreide rapport lijst de sterke en de zwakke punten op van ons gezondheidssysteem. Hoewel België over het algemeen beschikt over een toegankelijk zorgsysteem van hoge kwaliteit, kan er volgens het KCE nog gewerkt worden aan het correcte gebruik van antibiotica en antidepressiva. Daarnaast is de toegang tot het zorgsysteem voor mensen uit lagere sociale klassen vaak minder vanzelfsprekend. 

Het gebruik van antidepressiva ligt in België nog steeds boven het Europese gemiddelde en blijft verder stijgen. Bijna de helft van de personen van 75 jaar of ouder in een woonzorgcentrum krijgt antidepressiva voorgeschreven. Het KCE meent dat de gepastheid daarvan in twijfel kan worden getrokken. Ouderen krijgen ook te veel medicatie die spierbewegingen remt (anticholinergica) en een invloed heeft op de gemoedstoestand. 

Antibiotica

België scoort internationaal slecht op antibioticaconsumptie, ongeveer twee keer zo hoog als Nederland. In 2021 kreeg een hoog percentage (32,6 procent, tegenover 41,6 procent in 2010) van de totale bevolking minstens één antibioticavoorschrift. De cijfers in Wallonië (37 pct) lagen hoger dan in Vlaanderen (30,4 pct) en Brussel (29,6 pct). Al meer dan twintig jaar maken de autoriteiten het publiek en artsen bewust van het probleem van antibioticaresistentie. Die geneesmiddelen mogen alleen worden voorgeschreven als dat nodig is.

GGZ

De geestelijke gezondheidszorg vertoont, net zoals bij het vorige rapport in 2019, verontrustende signalen. De resultaten van het onderzoek blijven "alarmerend".  "De wachttijd voor toegang tot centra voor geestelijke gezondheidszorg is lang en het gebruik van antidepressiva neemt toe", klinkt het. Ook het aantal heropnames binnen de dertig dagen op psychiatrische ziekenhuisafdelingen stijgt. De recente hervormingen in de sector zijn nog onvoldoende zichtbaar, aldus het KCE. 

Uit het rapport blijkt ook dat mensen uit achtergestelde sociale groepen in vergelijking met bevoorrechte sociale groepen grotere belemmeringen ervaren voor betaalbare toegang tot zorg. Die groep neemt bijvoorbeeld minder deel aan kankerscreenings en gaat minder vaak naar de tandarts. Daarnaast doen mensen uit een lagere sociale klasse minder aan preventieve zorg. Ook het medicatiegebruik ligt hoger bij die groep. 

Werkdruk

Verder is het rapport ook bezorgd over de druk op zorgprofessionals, in het bijzonder na de coronaperiode. De pandemie had duidelijk een negatief effectief op de zorgverleners. Het aandeel van het zorgpersoneel dat aangaf het beroep te verlaten, steeg in september 2021 tot 27,6 procent. Tegelijk steeg het aantal vacatures voor verpleegkundigen de afgelopen jaren fors.