De laatste tijd lees ik opvallend veel berichten over de lonen van artsen. Een van de kernargumenten om die te beperken, is het idee dat wij als artsen betaald worden met publieke middelen. Dat narratief wordt doelbewust naar voren geschoven door het linkse kabinet en gretig overgenomen door de media.

Maar die redenering klopt niet. Artsen zijn vrije beroepers. Voor vrije beroepers telt primair de relatie met onze klant, in casu de patiënt. De financiële afspraak over de geleverde zorg maakt daar onlosmakelijk deel van uit. Zoals bij elke dienstverlener wordt de prijs in principe vrij bepaald. De patiënt stemt daarmee in, of kiest voor een andere arts. Die vrijheid en wederzijdse instemming vormen de basis van de zorgrelatie.

Toch ligt het in de zorgsector net iets complexer. Zorg is geen luxeproduct of bijkomstigheid, zoals een nieuwe telefoon of een onderhoudsbeurt voor de auto. Het gaat om een fundamentele, primaire behoefte. Daarom hebben we in België een systeem waarbij iedereen verplicht verzekerd is voor geneeskundige verzorging.

Die verzekering kan twee vormen aannemen: publiek of privaat. De meeste Belgen zijn aangesloten bij een publiek ziekenfonds, dat functioneert als een verplichte ziekteverzekering. In beide gevallen, publiek of privaat, werkt het systeem op dezelfde manier: de verzekering komt tussen ná de geleverde zorg, afhankelijk van het type prestatie (consultatie, ingreep, onderzoek) en binnen de grenzen van het verzekerde pakket. Is iemand niet verzekerd, dan is er vanzelfsprekend ook geen tussenkomst.

Omdat we in ons land inzetten op een brede en gelijke toegang tot zorg, onderhandelen zorgverstrekkers en verzekeraars elk jaar over een conventie. Die legt de tarieven en afspraken vast die collectief gelden tussen arts en patiënt. Het is dus een geïnstitutionaliseerde afspraak over de prijs van zorg, bedoeld om transparantie en betaalbaarheid te garanderen.

Dat lijkt misschien elementair, maar het zorgt ook voor een misvatting. Voor veel medische prestaties betaalt de verzekeraar immers rechtstreeks aan de zorgverstrekker, via het systeem van de derdebetaler. Daardoor ontstaat de indruk dat de financiële relatie tussen arts en patiënt is overgenomen door de verzekeraar. Maar dat is niet het geval.

De verzekeraar treedt enkel op als tussenpersoon, namens de verzekerde. De betaling gebeurt namens de patiënt, binnen het kader van zijn verzekering. Als er discussie is over een prestatie, kan de verzekeraar hoogstens beslissen om de tussenkomst te weigeren, maar de vergoeding blijft in principe verschuldigd door de patiënt zelf. Recente rechtspraak bevestigt ook dat, als een verzekeraar meent dat een betaling  ten onrechte gebeurde, ze dat bedrag niet kan terugvorderen van de arts. De arts heeft zijn of haar prestatie geleverd, en de vergoeding daarvoor blijft rechtmatig.

Misschien is het goed om deze redenering voor ogen te houden, nu er opnieuw voorstellen van de minister op tafel liggen om de inkomsten van artsen verder aan banden te leggen. Wie dit debat op een ernstige manier wil voeren, moet vertrekken van correcte uitgangspunten. En het idee dat artsen rechtstreeks betaald worden met publieke middelen, is dat niet.