Sterilisatie door vasectomie kan worden beschouwd als een zeer betrouwbare en weinig ingrijpende vorm van anticonceptie. De doorsnee man die kiest voor een vasectomie heeft een stabiele relatie en een compleet gezin. Hij is meestal 35-45 jaar oud en vindt het nu ‘zijn beurt’ om voor anticonceptie te zorgen. Een daad van liefde. Hoewel anticonceptie voor koppels in principe een gedeelde verantwoordelijkheid is, dient de man autonoom te kunnen beslissen over een eventuele vasectomie. Hij is ‘baas in eigen balzak’. De motieven voor de beslissing een vasectomie te laten uitvoeren kunnen verder verschillend zijn, maar het aspect van vrijwilligheid is essentieel.
De uroloog geeft informatie over de uitvoering van de vasectomie, de te verwachten gevolgen en de noodzakelijke controle. Algemene inlichtingen omtrent geboorteregeling worden verstrekt door de huisarts. De man dient bewust en vrijwillig afstand te doen van de mogelijkheid om kinderen te verwekken. Bij twijfel kan het nuttig zijn om bedenktijd in te lassen. Er zijn echter géén absolute contra-indicaties. In geval van relatieve contra-indicaties zoals kinderloosheid, een jonge leeftijd van betrokkenen, het niet hebben van een relatie en orchialgie is zorgvuldige informatieverstrekking erg belangrijk. Mythes over de vasectomie (zoals libidoverlies, erectiele disfunctie, verhoogde kans op testis- en prostaatcarcinoom) dienen daarnaast actief ontkracht te worden.
Operatie
Het opheffen van de continuïteit van beide vasa deferentia vormt het basisprincipe van de vasectomie. De ingreep vindt meestal poliklinisch, onder plaatselijke verdoving plaats, tenzij er een specifieke indicatie is om de ingreep onder narcose uit te voeren.
De zaadleiders worden via twee incisies in het scrotum opgezocht en vrijgeprepareerd. De vasa worden doorgeknipt en vaak wordt een stukje verwijderd. De uiteinden van het vas worden geligeerd of geclipt, door sommigen gecoaguleerd en eventueel omgeklapt. Eventueel vindt interpositie van een stukje weefsel tussen de beide uiteinden van de zaadleiders plaats. De ingreep duurt ongeveer 15 minuten.
Spermacontrole
Het succes van een vasectomie kan pas door een postoperatieve semenanalyse bevestigd worden (azoöspermie of minder dan 100.000 niet-motiele zaadcellen per ml ejaculaat). Er is een wachtperiode van 3 maanden (een zaadcel leeft gemiddeld 74 dagen). In deze periode dienen er > 20 ejaculaties te hebben plaatsgevonden.
Betrouwbaar en veilig
Een vasectomie is veruit de betrouwbaarste vorm van anticonceptie, maar biedt geen absolute garantie voor steriliteit. De kans op zwangerschap in het eerste jaar na de ingreep is 0,08-0,15%; ter vergelijking: een spiraaltje geeft een kans van 0,1-0,8%, tubaligatie 0,5%, hormonale anticonceptie bij de vrouw 8%, het gebruik van een condoom 15%. De kans op spontane rekanalisatie na vasectomie is 0,28-0,51%.
Postoperatieve pijn is beperkt en eenvoudig te behandelen met orale pijnstilling. De kans op complicaties is gering. Het kan hierbij gaan om nabloeding (5%), wondinfectie (5%), hematoom (14%) en chronische scrotalgie (5%). Een sterilisatie heeft in principe een irreversibel karakter, toch opteert 2,4% van de mannen voor een hersteloperatie na 10 jaar, veelal ten gevolge van hernieuwde kinderwens in een nieuwe relatie. Een hersteloperatie is echter niet altijd succesvol.
