De klimaatverandering zal in 2050 in België leiden tot een extra kost van bijna 9,5 miljard euro of 2 procent van het bbp door extreme hitte, droogte en overstromingen. De geschatte baten, onder meer door de zachtere zomers, worden geschat op ongeveer 3 miljard euro of 0,65 procent van het bbp. Dat blijkt uit de 'Evaluatie van de socio-economische impact van klimaatverandering in België', een studie van Vito, Kenter en EcoRes in opdracht van de Nationale Klimaatcommissie.

In België zal de klimaatverandering leiden tot warmere en drogere zomers en mildere en nattere winters. Hittegolven, overstromingen en droogte lijken het grootste deel van de klimaatdreiging te vormen, stellen de onderzoekers. De kwetsbaarheid ervoor wordt in België vergroot gezien het grote aa ndeel van de bevolking dat in stedelijke gebieden woont, hetgeen de nadelige effecten van hitte (stedelijk hitte-eilandeffect) en overstromingen (ondoordringbare oppervlakken) verergert. De onderzoekers verwachten voorts dat groepen in de samenleving die nu al kwetsbaar zijn (mensen in slechte gezondheid, met een laag inkomen, of met een inadequate behuizing), vaak ook het meest kwetsbaar zullen zijn voor effecten van klimaatverandering.

De studie verwijst ook naar meer vertrouwde kosten om de kostencijfers van de klimaatverandering in perspectief te plaatsen, zoals de jaarlijkse begroting van de FOD Justitie in 2019 van 1,95 miljard euro, de impact van COVID-19-maatregelen op de begroting van het Waals Gewest in 2020 van 1,8 miljard, de begroting van het Vlaams Gewest voor Mobiliteit en Openbare Werken in 2019 van 4,1 miljard, of de kosten van 3,8 miljard voor de aankoop van 34 F-35-straaljagers.

Tegen 2050 verwacht de studie een oversterfte van 926 per jaar als gevolg van de klimaatverandering. De economische kost hiervan wordt geschat op 1,4 tot 2,7 miljard euro per jaar. Een hoge omgevingstemperatuur veroorzaakt ook ziekten zoals hitte-uitputting en hitteberoerte en verergert verschillende, veel voorkomende cardiovasculaire en longaandoeningen. Een ruwe schatting voor de toekomst levert tot 60.000 extra ziekenhuisopnames op door hittestress tijdens warme zomers. De studie schat de economische kosten van warmtegerelateerde morbiditeit op basis van overmatige ziekenhuisopnames, samen met typische ziekenhuisverblijfkosten, op 95 à 188 miljoen per jaar. Daarnaast zal de morbiditeit in de winter door de zachtere temperaturen afnemen. De vermeden koudegerelateerde kosten door de mildere winters worden halverwege de eeuw geschat op 1,76 tot bijna 5 miljard per jaar.

De arbeidsproductiviteit ondervindt een negatieve invloed van hogere temperaturen en hittegolven, voornamelijk bij buitenwerk zoals in de landbouw of de bouw, maar ook bij kantoorwerk. Tijdens de zomer van 2003 zorgde de hitte in bepaalde gebieden in Brussel tot 11 procent verlies aan arbeidsuren voor 'zwaar buitenwerk'. Een studie voor de regio Antwerpen schat het verlies aan arbeidsproductiviteit door de klimaatverandering in het midden van de eeuw op 170 miljoen in het koelste jaar tot 3,5 miljard in het warmste jaar. Maar de hogere wintertemperaturen zorgen in 2050 voor 116 tot 182 miljoen per jaar aan productiviteitswinst.

Tegen 2050 wordt op basis van internationale studies de jaarlijkse kost voor wateroverlast door overstromingen van rivieren in België geschat op 134 en 290 miljoen euro. Daar komt nog 200 tot 650 miljoen bij voor kustoverstromingen. De kosten voor de infrastructuur - kromtrekken van spoorrails, smelten van asfalt op de wegen, oververhitte transformatoreenheden, ... - worden op 153 tot 766 miljoen euro geschat.

De kosten en baten van de klimaatverandering op de energie lijken elkaar grotendeels te compenseren. Mildere winters veroorzaken verminderde warmtevraag, wat resulteert in vermeden energiekosten voor 220 miljoen per jaar. Omgekeerd zorgen warmere zomers voor een verhoogde vraag naar koelingsenergie van 88 miljoen per jaar en voor een kost van 91 miljoen door de verminderde transport- en distributie-efficiëntie van elektriciteit.

De studie wijst voorts op hogere opbrengsten in de landbouw door de hogere temperaturen, maar ook verlies van productie door droogteperiodes en stormen. De bosbouw krijgt te lijden onder de droogte, de schorskever (door milde winters) en stormen.

Overstromingen, stormen, hagel en droogte zijn dan weer de belangrijkste klimaatgelateerde bedreigingen voor de verzekeringssector in ons land. Op basis van een Britse studie zou de meerkost richting 2050 stijgen tot 220 miljoen. Zo zullen de hagelgerelateerde schadeclaims voor wagens met een derde stijgen en de schade voor beschadigde serres met 219 procent.

De onderzoekers wijzen er tot slot op dat extreme gebeurtenissen zoals overstromingen door hevige regenval of (stedelijke) hitte vaak een grotere impact hebben op bepaalde kwetsbare groepen, zoals mensen met een slechte gezondheid, een laag inkomen, onvoldoende huisvesting of gebrek aan mobiliteit. Wanneer de kosten van basisvoorzieningen zoals voedsel of energie (voor zowel verwarming als koeling) veranderen als gevolg van klimaatverandering, zullen de impacts voor huishoudens met een laag inkomen groter zijn omdat ze een groter relatief aandeel van de gemiddelde huishoudelijke uitgaven aan dergelijke voorzieningen besteden.