In een rangschikking van duizend Europese steden naar de mortaliteitsgraad door stikstofdioxide (NO2) staat Antwerpen op de tweede en Brussel op de achtste plaats. Dat blijkt uit een studie door het Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) in samenwerking met onderzoekers van het Swiss Tropical and Public Health Institute (Swiss TPH) en de Universiteit van Utrecht, die gepubliceerd werd in The Lancet Planetary Health.

"Dit nieuwe Europese onderzoek leert dat grote Belgische steden het nog altijd erg slecht doen op vlak van ongezonde luchtvervuiling door stikstofdioxide (NO2)", zegt Joeri Thijs van Greenpeace. "In het bijzonder Antwerpen en Brussel scoren abominabel qua gezondheidsimpact door stikstofdioxide. In Antwerpen is maar liefst 7 procent van de jaarlijkse n atuurlijke overlijdens toe te schrijven aan luchtvervuiling door stikstofdioxide. In Brussel is dat 6 procent."

De Vlaamse overheid moet volgens Greenpeace haar Luchtbeleidsplan 2030 in lijn brengen met de Europese regels. "Dat plan moet een duidelijk tijdskader aangeven met ambitieuze maatregelen zoals ultralage-emissiezones, een slimme kilometerheffing, en grotere investeringen in fiets, openbaar vervoer en deelmobiliteit", aldus Thijs.

Het onderzoek toont duidelijk dat "hoewel de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) nageleefd worden, honderden Brusselaars toch voortijdig overlijden ten gevolge van stikstofdioxide", zegt Pierre Dornier, voorzitter van de vzw Les chercheurs d'air. "De limieten voor de pollutie met NO2 moeten dus dringend omlaag en er moeten efficiënte controles komen om te verzekeren dat de drempels niet overschreden worden."

In Brussel zouden jaarlijks bijna 530 voortijdige overlijdens vermeden kunnen worden als het niveau van stikstofdioxideverontreiniging gelijkaardig zou zijn als dat van de properste steden van Europa, zoals Tromso in Noorwegen, aldus de vzw.

Toezicht werkt niet

De studie wijst ook op de hoge mortaliteit door luchtvervuiling ten gevolge van het verkeer in Brussel. "Nog onrustwekkender is dat het netwerk dat moet toezien op de luchtkwaliteit in Brussel niet werkt en de reële vervuiling in de stad onderschat", zegt Ugo Taddei, jurist bij de ngo ClientEarth.

ClientEarth heeft daarom samen met burgers beslist om naar het gerecht te stappen. Ze eisen van de regionale autoriteiten dat die met precisie de luchtvervuiling zouden meten en een "ambitieus, robuust en gedetailleerd plan opmaken rond luchtkwaliteit". Een beslissing van de rechter wordt eind deze maand verwacht.

"Er zijn al instrumenten in de strijd tegen NO2, zoals de lage-emissiezone. Die moeten zo snel mogelijk versterkt worden. Brussel moet tegen 2030 een zero-emissiezone inrichten, zoals Parijs, Amsterdam en Rome. Laat ons niet tot 2035 wachten", aldus Dornier.

Volgende week zal de rechtbank van eerste aanleg van Namen een uitspraak doen over het proces over luchtkwaliteit dat Greenpeace aanspande tegen het Waals gewest. In februari komt de "lucht-zaak" van Greenpeace tegen het Vlaams Gewest voor het hof van beroep, een uitspraak wordt verwacht in maart.

> Premature mortality due to air pollution in European cities: a health impact assessment