In een recent gepubliceerde studie gaat professor Anne Berquin in op de technische aspecten, de gezondheid van de patiënt, e-health, de ecologie in de gezondheidszorg, maar ook op de hervorming van de financiering en de nomenclatuur.

Etopia, het centrum voor animatie en onderzoek in politieke ecologie, publiceerde een studie met als titel "Transition et soins de santé: quels défis pour le futur?" Professor Anne Berquin, arts en hoofd van de kliniek van de afdeling fysische geneeskunde en revalidatie van de Cliniques Universitaires Saint-Luc, is er het brein achter.

Deze studie integreert een deel van haar analyse in de Covid-context, maar gaat veel verder door rekening te houden met de milieufactor (klimaat, CO2, afval, geneesmiddelenaspect, enz.).

Ze stapt af van een puur technische benadering van gezondheid om een meer globale dimensie van de gezondheidszorg toe te voegen, gebaseerd op behoeften, preventie en een gemeenschapsdimensie. Voor haar is het van essentieel belang de consumptie van gezondheidszorg te verminderen (preventieve en gezondheidsbevorderende benaderingen, zelfzorg, vermindering van verkwisting) en koolstofarme alternatieven voor bestaande benaderingen te ontwikkelen.

"Dat vergt een volledige herziening van de zorgfilosofie en -organisatie: van een curatief, ziekenhuisgericht, zeer technisch zorgmodel naar een model dat het belang erkent van een proactief sociaal beleid, een sterke multidisciplinaire eerste lijn en een gerichte technische reductie waarbij de nadruk ligt op het biopsychosociale model, terwijl de technologie behouden kan blijven waar ze een grote toegevoegde waarde heeft."

De rol van de dokter

Voor Anne Berquin "houdt de helft van de milieu-impact van de gezondheidszorg verband met beslissingen die de zorgverleners zelf nemen. Ze dragen dus een echte verantwoordelijkheid. Er zijn uiteraard technische benaderingen die nuttig, noodzakelijk en onmisbaar zijn. Maar soms vergroten ze de problemen, of althans het lijden van de patiënten, bijvoorbeeld bij lage rugpijn. Als verzorgers moeten we zelfkritiek uitoefenen, wat niet gemakkelijk is, maar wel belangrijk."

Volgens haar is de tijd gekomen om de zorg weer meer op de eerste lijn te richten en het aantal ziekenhuisopnames te verminderen. "Er zullen niet minder verpleegkundigen nodig zijn, maar ze zullen interessanter werk kunnen verrichten dan in ziekenhuizen. Dat kan het aantal burn-outs onder verpleegkundigen verminderen."

"Het leven van artsen zal veranderen: in de praktijk willen veel artsen niet langer 50 uur per week werken ... ze zullen ook realistisch moeten zijn en niet vragen om voor 38 uur per week evenveel te verdienen als voor 60 uur. In het algemeen moeten we minder specialisten en meer huisartsen opleiden (ook al moeten we rekening houden met het feit dat er voor sommige specialismen echt een tekort is). Dat impliceert een andere opvatting over het prestige van de huisarts, die geen arts is die een specialisme heeft gemist, maar veeleer de belangrijkste partner van de patiënt bij het beheer van zijn of haar gezondheid," zegt ze.

Financiering en nomenclatuur

De financiering van de gezondheidszorg moet worden aangepast: de eerstelijnszorg en de intellectuele prestatie herwaarderen, en programma's uitvoeren, gericht op de sociaal-economische determinanten van de gezondheid. De normen voor de zorgfinanciering en het accreditatiebeleid moeten worden herzien om overgangsprojecten te ondersteunen - of zelfs op te leggen.

Het onderwijs moet instrumenten aanreiken, aangepast aan de uitdagingen van de toekomst: bewustmaking van de milieuproblematiek van de gezondheidszorg, beheersing van nieuwe pathologieën die de kop opsteken, opwaardering van de klinische semiologie en de relationele vaardigheden om paraklinische onderzoeken te beperken, enz.

Wat de nomenclatuur betreft, is de opwaardering van de intellectuele prestatie een prioriteit. "Dat zal besparingen in de gezondheidszorg mogelijk maken, studies bewijzen het. Men vergeet te snel dat het essentiële deel van de diagnose bestaat uit anamnese en klinisch onderzoek. Nu hebben we geen tijd en vragen we om een scan, een echografie en zien we de patiënt over een maand weer. Deze werkwijze is absurd. Wij moeten dus veel meer het intellectuele werk van artsen, maar ook van verpleegkundigen, kinesitherapeuten, psychologen, enz. financieren."

E-gezondheid, een must

De verbetering van het e-healtnetwerk bevordert de toegang tot patiëntengegevens waardoor dubbele onderzoeken vermeden worden en zo worden potentieel gevaarlijke co-morbiditeiten minder over het hoofd gezien. 

Informatie- en communicatietechnologie (uiteraard met de nodige ethische en veiligheidswaarborgen) kan onder bepaalde voorwaarden consulten op afstand mogelijk maken, bijvoorbeeld voor patiënten die al bekend zijn, en/of interdisciplinaire consulten, bijvoorbeeld tussen de patiënt en zijn huisarts enerzijds en een of meer specialisten in het ziekenhuis anderzijds.

De integrale studie vindt u hier.

Etopia organiseert een debat met Anne Berquin, François Perl (Solidaris) en Jean-Noël Godin (GBO) op 26 januari 2022 van 20 tot 22u op de ULB, Brussel. Inschrijven kan hier.