In 2021 kregen 781 personen een hiv-diagnose. Na de aanzienlijke daling in 2020, gelinkt aan de impact van de pandemie en de opgelegde inperkingsmaatregelen, steeg het aantal hiv-diagnoses in 2021 met 4%. De globale trend van het laatste decennium blijft wel dalend. Minister Vandenbroucke acht naar aanleiding hiervan een nationaal hiv-plan nodig. Hij voorziet 1 miljoen extra.

Nog beter inzetten op vroegtijdige diagnose en preventie door personen met een risico op hiv-infectie, blijft nodig om ons land op koers te houden naar de UNAIDS “95-95-95”-doelstellingen voor 2025. 

Trends in 2021 

• Het aantal nieuwe hiv-diagnoses steeg bij personen met  Belgische nationaliteit, zowel bij mannen die seks hebben met mannen als bij heteroseksuele mannen en vrouwen. Bij niet-Belgen daalden of  stabiliseerden de hiv-diagnoses.
• Het lijkt erop dat de hiv-overdracht bij Belgische mannen die seks hebben met mannen in 2021 opnieuw toenam ondanks het stijgende gebruik van de preventieve hiv-behandeling (PrEP). Dit wordt gesuggereerd door het stijgend aantal acute hiv-infecties in 2021, dat weer hetzelfde aantal bereikte als in 2019.
• Mogelijk is bij sommigen de diagnose met vertraging gesteld door de beperkte toegankelijkheid van de testfaciliteiten tijdens de  lockdownperiodes in 2020. Feit is echter dat er slechts een lichte toename van de laattijdige diagnoses was in 2021, alleen bij de Belgen, met cijfers vergelijkbaar  met de situatie vóór de COVID-19-epidemie.
• Bij niet-Belgen, vooral bij personen met Subsaharaans Afrikaanse nationaliteit, blijftt het aantal nieuwe hiv-diagnoses dalen. Verschillende factoren, zoals migratiedynamieken en hiv-prevalentie in de landen van oorsprong, beïnvloeden het aantal diagnoses in deze groep. Daardoor is het moeilijk om de exacte reden voor deze dalende trend aan te wijzen.

Continuiteit in de hiv-zorgverlening 

In 2021 leefden in België naar schatting 19.177 personen met hiv. Hiervan werd 94% gediagnosticeerd, hiervan kreeg 89% antiretrovirale behandelingen, en hiervan had 97% een onderdrukte virale lading. Dat betekent dat 81% van alle personen die in ons land met hiv leven, een onderdrukte virale lading had. België is dus goed op weg naar de UNAIDS “95-95-95”-doelstellingen voor 2025.

Toch heeft circa één op de vijf mensen die met hiv leven in België een niet-onderdrukte virale lading, waardoor het virus nog steeds kan overgedragen worden, voornamelijk door een vertraagde diagnose of onderbreking van de hiv-zorg.

Aanbeveling 

Sciensano: “Ondanks de vooruitgang van de voorbije jaren is de hiv-epidemie in België nog niet onder controle. Het is van groot belang om nog meer vooruitgang te boeken op het gebied van vroegtijdige diagnose en het effectief gebruik van het volledige gamma van preventiestrategieën, waaronder PrEP, door personen met een risico op hiv."

"Het nationaal HIV-Plan (zie verder) biedt zonder twijfel een geschikt beleidskader voor een gecoördineerde samenwerking en communicatie tussen gezondheidsautoriteiten en hiv-actoren om de hiv-respons te optimaliseren. Als zodanig is het een essentieel instrument voor België om de UNAIDS-doelstellingen voor 2025 te bereiken.” 

Ook Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, benadrukt het belang van verdere vooruitgang: “Sensoa is niet verrast door de lichte stijging van het aantal diagnoses na de COVID-19 crisis, maar is wel bezorgd over de toegang tot preventie. Preventie anno 2022 is veel omvattender geworden. Het betekent nu op een effectieve manier verschillende methodes inzetten om hiv terug te dringen: gewenst gedrag bevorderen, biomedische hulpmiddelen inzetten en structurele belemmeringen wegwerken. Een voorbeeld van een biomedisch hulpmiddel is PrEP. PrEP is medicatie, oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met hiv, die ook preventief werkt en dus beschermt tegen overdracht van hiv."

De dalende trend van het aantal nieuwe diagnoses de afgelopen 10 jaar gaat te langzaam voor Sensoa. Voor een sterkere daling moeten alle onderdelen van preventie en zorg optimaal werken. Makkelijker en sneller PrEP bekomen, kan een grote impact hebben. Vanaf dit najaar zet Sensoa daarom in op een langlopende communicatie over PrEP.

Nationaal hiv-plan

Zoals blijkt uit de resultaten van het recent gepubliceerde hiv-rapport van Sciensano is er nog ruimte voor verbetering. “Een nationaal hiv-plan is nodig om de UNAIDS-doelstellingen te halen en om ons land écht op weg te helpen om een einde te maken aan de hiv-epidemie tegen 2030. We voorzien 1 miljoen euro extra om kwetsbare personen met een hoog risico o.a. een preventieve hiv-behandeling te bezorgen”, zegt minister Frank Vandenbroucke.

"Dat bedrag komt bovenop op de financiële ondersteuning die nu reeds gegeven wordt in het kader van de hiv-maatregelen. Het budget zal onder meer gebruikt  worden voor vaccinaties, de behandeling en het ter beschikking stellen van preventieve hiv-behandeling (PrEP) voor patiënten die niet verzekerd zijn. De experts van het HIV Monitoring Comité zullen ons adviseren over de noden van de prioritaire doelgroepen die gevaccineerd dienen te worden en hoe we die het best zullen bereiken. Op deze manier zal het extra budget van 1 miljoen het meest efficiënt ingezet worden en er mee voor zorgen dat we de UNAIDS-doelstellingen halen."